• 27.07.2022 |
  • 3,899

ปลาฉลามวาฬ

มารู้จักปลาฉลามวาฬ
           ปลาฉลามวาฬ (Whale shark) มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Rhincodon typus Smith, 1828 เป็นปลาที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในโลก แต่มีนิสัยไม่ดุร้าย และไม่เป็นภัยอันตรายต่อมนุษย์ มักพบเห็นพฤติกรรมว่ายวนรอบเรือ และขึ้นมากินอาหารบริเวณผิวน้ำ  โตเต็มที่อาจมีความยาวมากถึง 21 เมตร และหนักได้ถึง 42 ตัน แต่ขนาดที่พบโดยทั่วไป คือ 5-10 เมตร ส่วนอายุที่เคยบันทึกได้ประมาณ 80.4 ปี ปัจจุบันปลาฉลามวาฬได้รับการคุ้มครองตามกฎหมายพระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ. 2562 โดยได้รับการประกาศเป็นสัตว์ป่าสงวนของประเทศไทย เมื่อวันที่ 29 พฤษภาคม พ.ศ. 2562

ลักษณะเด่น
          หัวแบนและกว้าง ปากกว้างและอยู่ปลายสุดของจะงอยปาก ฟันมีขนาดเล็กมาก รูปร่างเหมือนกันซึ่งมีปลายแหลมงุ้มคล้ายตะขอ มีสันนูนตามแนวนอนข้างลำตัวหลายแถว ครีบอันแรกมีจุดเริ่มต้นอยู่หน้าจุดเริ่มต้นครีบท้อง คอดหางแบนลงมีสันแข็งทางด้านข้าง มีร่องที่ด้านบนคอดหาง ครีบหางเป็นรูปตัววีหรือพระจันทร์เสี้ยว ลำตัวมีสีน้ำตาลเข้มหรือดำ และด้านท้องสีขาว มีจุดสีขาวกระจายเป็นแนวเส้นพาดขวางทั่วตัว ซึ่งมีขนาดและระยะห่างระหว่างจุดไม่ซ้ำกันแต่ละตัว จึงทำให้สามารถนำมาจำแนกอัตลักษณ์ได้

ลายจุดข้างลำตัวของปลาฉลามวาฬซึ่งมีอัตลักษณ์ที่สามารถใช้ในการระบุตัวตน (individual identification) ได้
(ที่มา: http://whaleshark.org/photographing.jsp)

 
ถิ่นอาศัยและการแพร่กระจาย
         ปลาฉลามวาฬพบแพร่กระจายอยู่ทั่วโลก ในทะเลเขตร้อนถึงเขตอบอุ่นที่มีอุณหภูมิผิวน้ำทะเลตั้งแต่ 18-30 องศาเซลเซียส อย่างมหาสมุทรแอตแลนติก มหาสมุทรอินเดีย และมหาสมุทรแปซิฟิก ตั้งแต่อเมริกา เม็กซิโก บราซิล แอฟริกาใต้ อินเดีย ไทย มาเลเซีย สิงค์โปร์ อินโดนีเซีย เวียดนาม จีน ไต้หวัน ญี่ปุ่น ฟิลิปินส์ จนถึงออสเตรเลีย ส่วนในเขตน่านน้ำไทยพบทั้งฝั่งอ่าวไทยและทะเลอันดามัน พบอาศัยบริเวณกลางน้ำถึงผิวน้ำในทะเลเปิด บางครั้งอาจหลงเข้าตามชายฝั่งที่มีน้ำตื้น เป็นปลาที่มีการอพยพเป็นระยะทางไกลระหว่างมหาสมุทร ไกลสุดถึง 13,000 กิโลเมตร ใช้ระยะเวลามากกว่า 36 เดือน
 
อาหารของปลาฉลามวาฬ
          ปลาฉลามวาฬอ้าปากกว้างกรองกินผ่านซี่กรองของเหงือก อาหารของปลาฉลามวาฬ ได้แก่ แพลงก์ตอนสัตว์ หรือสิ่งมีชีวิตขนาดเล็ก เช่น ปลาผิวน้ำขนาดเล็ก กุ้งขนาดเล็ก และ ตัวอ่อนของสัตว์น้ำ

การสืบพันธุ์และการดำรงชีวิต
          ปลาฉลามวาฬ ออกลูกเป็นตัว ซึ่งเป็นการผสมภายในตัว ไข่ที่ได้รับการผสมจะไม่ได้รับอาหารจากแม่ แต่อาศัยอาหารจากไข่แดงภายในตัวไข่ จนกระทั่งฟักออกมาเป็นตัว จึงออกจากท้องแม่ ซึ่งในการออกลูกแต่ละครั้งอาจมากกว่าครั้งละ 300 ตัว
 

สถานภาพการคุ้มครอง และกฎหมายที่เกี่ยวข้อง

          พ.ศ. 2543 ปลาฉลามวาฬได้รับการคุ้มครองตามประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เรื่อง ห้ามทำการประมงปลาฉลามวาฬ ลงวันที่ 28 มีนาคม พ.ศ. 2543
          พ.ศ. 2546 ปลาฉลามวาฬถูกจัดอยู่ในบัญชีแนบท้ายหมายเลข 2 (Appendix II) ของอนุสัญญาว่าด้วย การค้าระหว่างประเทศซึ่งชนิดสัตว์และพืชป่าที่ใกล้สูญพันธุ์ (CITES)
          พ.ศ. 2559 ปลาฉลามวาฬได้รับการคุ้มครองตามประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เรื่อง กำหนดชนิดสัตว์น้ำที่เลี้ยงลูกด้วยนม สัตว์น้ำที่หายากหรือใกล้สูญพันธุ์ ที่ห้ามจับหรือนำขึ้นเรือประมง ลงวันที่ 7 เมษายน พ.ศ. 2559
          พ.ศ. 2559 IUCN Red List กำหนดสถานภาพให้เป็นสัตว์ที่ใกล้สูญพันธุ์ (Endangered Species, EN) เนื่องจากมีข้อมูลบ่งชี้ถึงจำนวนประชากรที่ลดลงมากกว่าร้อยละ 50 ในระยะเวลาประมาณ 75 ปี
          พ.ศ. 2562 ปลาฉลามวาฬได้รับการคุ้มครองตามกฎหมายพระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ. 2562 โดยได้รับการประกาศเป็นสัตว์ป่าสงวนของประเทศไทย เมื่อวันที่ 29 พฤษภาคม พ.ศ. 2562
          พ.ศ. 2563 สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมจัดสถานภาพให้เป็นสัตว์ที่ใกล้สูญพันธุ์ (Endangered Species, EN)

เอกสารอ้างอิง
          ทัศพล กระจ่างดารา, 2560. ปลากระดูกอ่อน (ปลาฉลาม ปลากระเบน และปลาหนู) ที่พบในน่านน้ำไทยและน่านน้ำใกล้เคียง. กองวิจัยและพัฒนาประมงทะเล, กรมประมง, กระทรวงเกษตรและสหกรณ์. 331 หน้า.
   สถาบันวิจัยและพัฒนาทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง. สัตว์ทะเลหายากและใกล้สูญพันธุ์กลุ่มปลากระดูกอ่อนบางชนิดที่ได้รับการประกาศเป็นสัตว์ป่าสงวนและสัตว์ป่าคุ้มครอง ในรอบ 6 ปี 2559-2564. กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง กรุงเทพฯ. บริษัท เอ.พี. พริ้นติ้ง มีเดีย จำกัด. 118 หน้า.
         https://www.wikipedia.org
         https://www.fishbase.se/summary/2081
         https://www.iucnredlist.org/
         https://www.sharkbook.ai/photographing.jsp
กรอกฟอร์ม / Fill out the form
ดูตัวอย่าง / Preview
รายงานการพบเห็น / Sighting report

ชื่อกลุ่ม (Group Name)

ฉลาม (Shark)

ชื่อไทย (Thai Name)

ปลาฉลามวาฬ

ชื่อสามัญ (Common Name)

Whale shark

ชื่อวิทยาศาสตร์ (Scientific Name)

Rhincodon typus Smith, 1828

อัพโหลดหลักฐานการพบเห็น / Upload proof of sighting
แนบไฟล์รูปภาพหรือวิดีโอ/ Drag the image or video to upload
ข้อมูลการพบสัตว์ทะเลหายาก / Encounter Information

ข้อมูลผู้ส่งรายงาน / Sender Information

ชื่อกลุ่ม (Group Name)

ฉลาม (Shark)

ชื่อไทย (Thai Name)

ปลาฉลามวาฬ

ชื่อสามัญ (Common Name)

Whale shark

ชื่อวิทยาศาสตร์ (Scientific Name)

Rhincodon typus Smith, 1828

หลักฐานการพบเห็นสัตว์ทะเลหายาก / Evidence of sightings of Encounter
ข้อมูลการพบสัตว์ทะเลหายาก / Encounter Information
วันที่รายงาน / Report Date :
รายละเอียดข้อมูลการพบสัตว์ทะเลหายาก/ Detail Encounter Information
ลองจิจูด / Longitude :
ละติจูด / Latitude :
ข้อมูลการพบสัตว์ทะเลหายาก / Encounter Information
ชื่อ - นามสกุล*/ Name - Surname
เบอร์โทรศัพท์/Phone number
อีเมล/E-mail
ส่งข้อมูลรายงานเรียบร้อย
Report Data Success
สัตว์ทะเลหายาก / Endangered
วาฬสีน้ำเงิน
วาฬสีน้ำเงิน
Blue whale
Balaenoptera musculus (Linnaeus, 1758)
ปลากระเบนราหูยักษ์
ปลากระเบนราหูยักษ์
Giant manta
Mobula birostris (Walbaum, 1792)
ปลาฉลามหัวค้อนใหญ่
ปลาฉลามหัวค้อนใหญ่
Great hammerhead
Sphyrna mokarran (Rüppell, 1837)
ปลาฉนากยักษ์
ปลาฉนากยักษ์
Common sawfish
Pristis pristis (Linnaeus, 1758)
ปลาฉนากเขียว
ปลาฉนากเขียว
Longcomb sawfish
Pristis zijsron Bleeker, 1851
ปลาโรนิน
ปลาโรนิน
Bowmouth guitarfish
Rhina ancylostomus Bloch & Schneider, 1801
ปลาฉลามหัวค้อนยาว
ปลาฉลามหัวค้อนยาว
Winghead shark
Eusphyra blochii (Cuvier, 1816)
ปลาฉลามเสือดาว
ปลาฉลามเสือดาว
Zebra shark
Stegostoma tigrinum (Forster, 1781)
ปลาฉนากปากแหลม
ปลาฉนากปากแหลม
Pointed sawfish
Anoxypristis cuspidata (Latham, 1794)
ปลากระเบนปีศาจหางหนาม
ปลากระเบนปีศาจหางหนาม
Devil fish
Mobula mobular (Bonnaterre, 1788)
ปลาฉลามหัวค้อนเรียบ
ปลาฉลามหัวค้อนเรียบ
Smooth hammerhead
Sphyrna zygaena (Linnaeus, 1758)
ปลากระเบนปีศาจครีบโค้ง
ปลากระเบนปีศาจครีบโค้ง
Smoothtail mobula
Mobula thurstoni (Lloyd, 1908)
ปลากระเบนปีศาจครีบสั้น
ปลากระเบนปีศาจครีบสั้น
Shortfin devil ray
Mobula kuhlii (Müller & Henle, 1841)
ปลาฉนากฟันเล็ก
ปลาฉนากฟันเล็ก
Smalltooth sawfish
Pristis pectinata Latham, 1794
ปลากระเบนราหูแนวปะการัง
ปลากระเบนราหูแนวปะการัง
Alfred manta
Mobula alfredi (Krefft, 1868)
ปลากระเบนปีศาจหางเคียว
ปลากระเบนปีศาจหางเคียว
Chilean devil ray
Mobula tarapacana (Philippi, 1892)
ปลาฉลามหัวค้อนสีน้ำเงิน
ปลาฉลามหัวค้อนสีน้ำเงิน
Scalloped hammerhead
Sphyrna lewini (Griffith & Smith, 1834)