ปลาฉลามวาฬ
ลักษณะเด่น
หัวแบนและกว้าง ปากกว้างและอยู่ปลายสุดของจะงอยปาก ฟันมีขนาดเล็กมากรูปร่างรูปร่างเหมือนกันซึ่งมีปลายแหลมงุ้มคล้ายตะขอ มีสันนูนตามแนวนอนข้างลำตัวหลายแถว ลำตัวมีสีน้ำตาลเข้มหรือดำ มีจุดสีขาวกระจายเป็นแนวเส้นพาดขวางทั่วตัว ซึ่งมีขนาดและระยะห่างระหว่างจุดไม่ซ้ำกันแต่ละตัว จึงทำให้สามารถนำมาจำแนกอัตลักษณ์ได้
ขนาด
โตเต็มที่อาจมีความยาวมากถึง 21 เมตร และหนักได้ถึง 42 ตัน แต่ขนาดที่พบโดยทั่วไป คือ 5-10 เมตร ส่วนอายุที่เคยบันทึกได้ประมาณ 80.4 ปี
ถิ่นอาศัยและการแพร่กระจาย
บริเวณผิวน้ำถึงกลางน้ำตั้งแต่ชายฝั่งทะเล แนวปะการัง ไปไปจนมหาสมุทร เป็นปลาที่มีการอพยพย้ายถิ่นระหว่างมหาสมุทร ในเขตน่านน้ำไทยพบทั้งฝั่งอ่าวไทยและทะเลอันดามัน
ชีววิทยา
เป็นปลาที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในโลก แต่มีนิสัยไม่ดุร้าย และไม่เป็นภัยอันตรายต่อมนุษย์ มักพบเห็นพฤติกรรมว่ายวนรอบเรือ และขึ้นกินอาหารบริเวณผิวน้ำ ปลาฉลามวาฬกรองกินแพลงก์ตอนสัตว์ หรือสิ่งมีชีวิตขนาดเล็ก เช่น ปลาขนาดเล็ก กุ้งขนาดเล็ก และ ตัวอ่อนของสัตว์ เป็นต้น
ปลาฉลามวาฬ มีการออกลูกเป็นตัว แบบ Ovoviviparous ซึ่งเป็นการผสมภายในตัว แต่ไข่ที่ได้รับการผสมจะไม่ได้รับอาหารจากแม่ แต่อาศัยอาหารจากไข่แดงภายในตัวไข่ จนกระทั่งฟักออกมาเป็นตัว จึงออกจากท้องแม่ ซึ่งในการออกลูกแต่ละครั้งอาจมากกว่าครั้งละ 300 ตัว
สถานภาพ
พ.ศ. 2546 ปลาฉลามวาฬถูกจัดอยู่ในบัญชีแนบท้ายหมายเลข 2 (Appendix II) ของอนุสัญญาว่าด้วย การค้าระหว่างประเทศซึ่งชนิดสัตว์และพืชป่าที่ใกล้สูญพันธุ์ (CITES)
พ.ศ. 2559 IUCN Red List กำหนดสถานภาพให้เป็นสัตว์ที่ใกล้สูญพันธุ์ (Endangered Species, EN) เนื่องจากมีข้อมูลบ่งชี้ถึงจำนวนประชากรที่ลดลงมากกว่าร้อยละ 50 ในระยะเวลาประมาณ 75 ปี
พ.ศ. 2560 สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมจัดสถานภาพให้เป็นสัตว์ที่มี แนวโน้มใกล้สูญพันธุ์ (Vulnerable Species)
พ.ศ. 2562 ปลาฉลามวาฬได้รับการคุ้มครองตามกฎหมายพระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ. 2562 โดยได้รับการประกาศเป็นสัตว์ป่าสงวนของประเทศไทย เมื่อวันที่ 29 พฤษภาคม พ.ศ. 2562
เอกสารอ้างอิง
ทัศพล กระจ่างดารา, 2560; ปลากระดูกอ่อน (ปลาฉลาม ปลากระเบน และปลาหนู) ที่พบในน่านน้ำไทยและน่านน้ำใกล้เคียง, www.fishbase.org, สถาบันวิจัยและพัฒนาทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง; รายงานสำรวจสถานภาพสัตว์ทะเลหายากที่ได้รับการประกาศเป็นสัตว์สงวนและคุ้มครอง ฉบับสมบูรณ์ (Final Report) เดือนกรกฎาคม พ.ศ. 2564, www.wikipedia.org